ارزیابی توپولوژی شبکه متروی تهران با استفاده از یک شاخص ترکیبی برای رتبه‌بندی شبکه‌های مترو

شبکه‌های حمل و نقل همگانی، به عنوان یکی از زیرساخت‌های اساسی شهرها، در کاهش آلودگی هوا و ازدحام ترافیک نقش مهمی را ایفا می‌نمایند. برای انتخاب راهکار مناسب جهت توسعه شبکه مترو، به عنوان یکی از کاراترین شیوه‌های حمل و نقل همگانی، از شاخص‌های ارزیابی استفاده می‌گردد. در این پژوهش، شاخصی جهت ارزیابی شبکه‌های مترو ارائه می‌گردد که از 4 معیار طول شبکه، ویژگی‌های توپولوژی، تراکم ایستگاه و متوسط طول کمان برای امتیاز شکل شبکه (عدد صحیحی بین صفر و 10) و از دو معیار تعداد مسافر سالیانه و تعداد مسافر بر واحد طول به عنوان امتیاز سرویس‌دهی (بین صفر و یک) استفاده می‌گردد. بر اساس این شاخص شبکه متروی تهران با کسب امتیاز 390/4 در رتبه 29 و شبکه متروی نیویورک با کسب امتیاز 506/8 در رتبه اول در بین 52 شهر جهان قرار می‌گیرند. بر اساس معیارهای پیچیدگی و اتصال شبکه و با توجه به خوشه‌بندی فازی می‌توان گفت شبکه متروی تهران در مرز شبکه‌های متروی توسعه یافته قرار دارد. از طرفی با در نظر گرفتن معیارهای متوسط طول خط و تعداد ایستگاه‌های شبکه و مرزهای فازی ارائه شده، متروی تهران در مرز شبکه‌های دسترسی منطقه‌ای و پوشش منطقه‌ای قرار می‌گیرد. همچنین با توجه به مدل‌های رگرسیون ارائه شده برای تخمین طول و تعداد ایستگاه‌های شبکه مترو بر اساس روند جهانی، شهر تهران باید دارای شبکه‌ای با طول 3/206 کیلومتر طول (1/31 کیلومتر کمبود) و 147 ایستگاه (8 ایستگاه کمبود) باشد.